İş Hayatında Eşitsizliğin İstatistiklerini Açıkladı

iLab Grup şirketlerinden Kariyer.net, 8 Mart Dünya Kadınlar günü kapsamında, elindeki büyük verilerden hareketle iş hayatındaki eşitsizlikleri ve işe alım süreçlerindeki bilinçsiz önyargıları ortaya koydu. “Adını Koyalım” adını taşıyan proje çerçevesinde yapılan araştırma; kadınların kendisiyle aynı işi yapan erkeklere göre yükselme fırsatlarının daha az olduğuna inandığını, iş yerinde duygusal, sinirli gibi etiketlemelere maruz kaldığını ve daha az maaş aldığını düşündüğünü gösterdi.

1.6 milyondan fazla başvuru analiz edildi: Kadınların maaş beklentisi daha düşük

Kariyer.net, son 3 ay içerisinde 1.6 milyondan fazla başvuru için adayların paylaştığı maaş beklentilerini analiz etti. Maaş beklentisi paylaşılan 4 bini aşkın pozisyon arasında kadın ve erkeklerin beklentileri üzerinde anlamlı farklar görüldü. Araştırmaya göre erkekler kadınlara göre daha yüksek maaş talep ediyor.

Aynı pozisyonlar için kadınların ortalama maaş beklentisinin erkeklere kıyasla %10 daha az olduğu görülüyor. Örneğin; Proje Yöneticisi kadın adayların ortalama maaş beklentisi, erkek adaylarla kıyaslandığında %41 daha düşük kalıyor. Görev tanımı daha esnek olan Satış Sonrası Hizmetler Sorumlusu pozisyonunda ise fark daha yüksek. Bu pozisyonda kadın adayların ortalama maaş beklentisinin erkeklerin neredeyse yarısı kadar.

Pozisyonun yanı sıra deneyim süresine göre maaş beklentisi analiz edildiğinde ise deneyim arttıkça kadın adayların maaş beklentisi ile erkeklerin beklentisi arasındaki makasın daha da açıldığı görülüyor. Ar-Ge Mühendisi pozisyonunda 1-3 yıl arası deneyime sahip kadınların beklentisi aynı deneyime sahip erkeklerden %5 daha az olurken; 15 yılı aşkın deneyime sahip Ar-Ge Mühendisi kadın adayların beklentisi, erkek adaylardan %24 daha düşük kalıyor.

Kadın ve erkek adayların maaş beklentisinin en çok ayrıştığı sektör ‘Eğitim’

Maaş beklentisi verilerinin analizine göre kadın ve erkek adaylar arasında beklenti farkının en yüksek olduğu üç sektör sırasıyla eğitim, finans ve bilişim oldu. Bu üç sektörü üretim ve tekstil takip etti. Eğitim sektöründe erkek adayların ortalama maaş beklentisi kadınlara kıyasla %12 daha yüksek olurken bu oran Finans alanında %9, Bilişimde ise %8 seviyesinde görüldü. Tekstilde ise erkeklerin ortalama maaş beklentisi %4,4 daha fazla olurken, üretimde erkeklerin ortalama beklentisi kadınların beklentisine kıyasla %5 daha yüksek oldu.

Finans alanında pozisyon kırılımında da belirgin farklar kaydedildi. Muhasebe elemanı, muhasebe uzmanı ve finans uzmanı gibi benzer pozisyonlar ele alındığında kadın adayların tüm rollerde daha az maaş beklentisine sahip olduğu ortaya çıktı. Muhasebe elemanı pozisyonu için kadın adayların maaş beklentisi erkeklere kıyasla %11 daha düşük olurken; muhasebe uzmanı için bu oranın %7,4, finans uzmanı rolünde %5, finans elemanı için de %8 seviyesinde görüldü.

Her 10 liderin sadece 3’ü kadın

Maaş beklentisinde ortaya çıkan farkların istihdama katılımda da var olduğunu ortaya koyan TÜİK'in “İstatistiklerle Kadın 2023” verilerine göre kadınların istihdam oranı erkeklerin yarısından daha az oldu. 2022 yılında istihdam oranı kadınlarda yüzde 30,4 olurken, erkeklerde ise yüzde 65 olarak gerçekleşti. Kariyer.net verilerine göre ise istihdamdaki kadın-erkek oranına daha detaylı bakıldığında üst düzey yönetici seviyesinde anlamlı bir fark görüldü. İş dünyasında her 10 liderden sadece 3 tanesinin kadın olması, üst düzey yönetici kademesinde de cinsiyet eşitliliğinin yeterli seviyeye gelmediğini gösteriyor.

Bilinçsiz önyargılar bazı pozisyonlarda kadın-erkek oranını belirliyor

Kariyer.net verileri; ofis destek, eğitim ve tıp/sağlık alanında kadın-erkek çalışan sayısı oranında ciddi farklar olduğunu gösterdi. Tıp/sağlık alanında çalışanların %72’si, eğitim pozisyonlarında çalışanların %74’ü, ve ofis destek rolünde çalışanların %83’ü kadınlardan oluşuyor. İşveren tercihlerinin ve aday eğilimlerinin sonucunda ortaya çıkan bu veriler, iş dünyasında cinsiyetlere atfedilen rol dağılımlarının ve meslek seçimlerinin halen devam ettiğini ortaya koyuyor.

Kadın çalışanların daha fazla olduğu Eğitim pozisyon grubunda işverenlerin tercihi de kadın adaylardan yana oluyor. İşverenlerin incelediği özgeçmişlerin %53’ü kadın adaylardan oluşuyor. İşveren tercihlerinde ortaya çıkan bir diğer sonuç ise bazı pozisyon gruplarında erkek aday başvurularının daha fazla incelendiğini gösteriyor. Özellikle sigorta, güvenlik ve üretim pozisyon gruplarında erkek adayların özgeçmişleri işverenler tarafından daha fazla ilgi görüyor. Sigorta alanında işverenlerin incelediği özgeçmişlerin %86’sı erkek, %14’ü kadın adaylara ait. Güvenlik pozisyon grubunda incelenen başvuruların %61’i, Üretim grubunda ise %57’si erkek adayların özgeçmişlerinden oluşuyor.

“İş dünyasındaki eşitsizliğe ‘Adını Koyalım’ projesiyle dikkat çekmek istiyoruz”

Kariyer.net CEO’su Fatih Uysal, açıkladıkları verilerin yanı sıra “Adını Koyalım” adlı bir diğer proje kapsamında adaylarla bir araştırma gerçekleştirdiklerini ve iş hayatındaki kadın/erkek eşitliği için farkındalık yaratmaya çalıştıklarını belirtti. Fatih Uysal açıklamasına şu şekilde devam etti: ‘’Kariyer.net olarak toplumda ve iş dünyasında cinsiyet eşitliğinin sağlanması adına birçok çalışma yaptık. Mülakat aşamasında kadınların karşılaştığı cinsiyetçi soruların iş görüşmelerinden çıkarılması için #bitsinbusorular dedik. Akabinde kariyerine ara vermek zorunda kalan kadınların iş hayatına dönmesini, YenidenBiz Derneği ile iş birliği yaparak hazırladığımız #kariyeredevam hareketiyle destekledik. Bugün de iş dünyasında kadınların karşılaştığı cinsiyete bağlı eşitsizlik durumlarıyla ilgili farkındalık oluşturmak için ‘Adını Koyalım’ proje farkındalık hareketini hayata geçiriyoruz. Kadınlar iş hayatında da normal yaşantıda olduğu gibi birçok eşitsizlik ile karşılaşıyor. Bu durumun bazı dillerde tanımlanmış isimleri varken Türkiye’de bir tanımının olmadığını, bu konulardaki farkındalığın da düşük olduğunu gözlemledik.”

‘Adını Koyalım’ projesi kapsamında yapılan araştırmanın Kariyer.net’in veri analizleri ile de örtüştüğünü belirten Fatih Uysal, ''Araştırmanın sonuçlarına göre kadınların %40’ı kendileriyle aynı işi yapan ve benzer pozisyonda çalışan erkeklerden daha az ücret aldığını düşünüyor. Kadınların bu düşüncesinin maaş beklentileri analizimizin sonuçları ile de örtüştüğünü görüyoruz. Maaş beklentisinde kadınların erkeklere kıyasla daha az talepkâr olmasının nedenlerinden biri toplumsal ve kültürel normlar. Toplumsal cinsiyet rolleri ve iş hayatındaki eşitsizlikler; kadınların hedeflerini etkileyebiliyor, kendi değerlerini olması gerekenden daha düşük algılamalarına yol açabiliyor.’’ şeklinde konuştu.

Araştırma çıktılarından bir diğerinin de altını çizen Uysal, ‘’Araştırmamız sonucunda, kariyerinde yükselmek için erkeklerden daha fazla çabalaması gerektiğini düşünen kadınların oranının %37 olduğunu gördük. Diğer yandan kadınların bazı iş alanlarında ortamdaki tek kadın olarak kaldığı, iş yerinde kadın arası dayanışanın erkekler arasındakinden daha düşük olduğu, erkeklerin kadınların bir şeyi bilmediğini düşünerek gereğinden fazla açıklama yaptığı durumların her biri için dilimizde de bir tanım getirebilmek istiyoruz. Bu konuyu önemseyen ve fikirlerini bizimle paylaşmak isteyenleri adinikoyalim.com adresine bekliyoruz. İşgücü piyasasında cinsiyet eşitliğine ulaşma yolunda hala önemli adımlar atabileceğimizi, atmamız gerektiğini biliyor ve bu konuda üzerimize düşeni yapmaya çalışıyoruz.’’ ifadeleriyle sözlerini noktaladı.